Turan Uzun 10 yıllık titiz bir çabanın ürünü olan bu eserde 95 kemençeci, altı davulcu, beş zurnacı, altı şiir ve söz yazarı ile 29 ses sanatçısına yer veriyor.
Kitap 100 TL karşılığında satışa sunuldu.
Daha önce de “Trabzon Şalpazarı şehit ve gazileri” adlı kitabı yayınlanmış olan Turan Uzun’un yeni kitabı için kaleme aldığı önsözle sizleri baş başa bırakıyoruz.
***
Bu kitabımızda; yaptığımız saha çalışmaları neticesinde, Trabzon iline bağlı Şalpazarı /Ağasar yöresinin kemençe ve ses sanatçılarını, -ulaşabildiğimiz ölçüde- sizlere tanıtma gayreti içinde olduk. Karşılaştığımız nice zorluklara rağmen, Şalpazarı yöresinin kemençe ve ses sanatçılarını içeren bu eseri tamamlamak nasip oldu. Ancak yine de ulaşamadığımız veya bilgisini alamadığımız ve bu dünyadan ahirete intikal etmiş sanatçılarımız da oldu. Bu çalışmamızın, bizden sonraki nesle ve yeni yapılacak olan çalışmalara ışık tutacağına inanıyorum. Böyle bir çalışmanın, bu sahadaki büyük bir eksikliğin kapanmasına vesile olması hasebiyle -özellikle sanat camiamızda- takdirle karşılanacağını ümit ediyoruz.
Böyle bir araştırmanın Karadeniz / Trabzon kültür ve geleneğine, -yöresel bazda olsa da- büyük katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz. Bu düşünce ve niyetle, 2010 yılında bir proje çerçevesinde -öz güveni yüksek, heyecanlı ve özverili bir şekilde- Ağasar coğrafyasındaki sanatçıları araştırmaya başladık. Bir iki yılda bitirebiliriz diye düşündüğümüz bu proje neredeyse on yılımızı aldı. Sürecin uzamasında, emin kaynaklara ve sağlıklı bilgilere ulaşmakta yaşanan iletişim sorunları etken olmuştur. Buna insanlarımızın ilgisizliğini de ekleyebiliriz. Bu manada sahada yaptığımız araştırmalarda çok zorluklarla karşılaştık. Bir sanatçıya veya yakınına ulaşabilmek için denemedik yol bırakmadık diyebiliriz. Bu kadar meşakkate rağmen yine de bilgisine ulaşamadığımız birçok sanatçı oldu. Ulaştığımız bazı sanatçı veya sanatçı yakınlarının, kendi parçalarının başkaları tarafından kullanılmasına olan serzenişlerini de bu çalışmamızda görmeniz mümkün olacaktır. Kitabımızın adından da anlaşılacağı gibi, bu araştırmamızın ana konusu; Ağasar yöresindeki kemençeci (kemençe çalan) ve (anonim veya özgün türkü söyleyen) ses sanatçılarıdır.
Sayısı az da olsa, yöredeki bazı davulcu ve zurnacıları da çalışmamıza eklemiş bulunuyoruz. Kitabımızda alfabetik sıraya göre tanıttığımız sanatçılarımız, Şalpazarı /Ağasar topraklarında dünyaya gelmiş olmalarından ziyade Ağasar Çepni kültürüyle yoğrulmuş olmaları esası göz önüne alınarak çalışmaya dahil edilmiştir.(*) Bu sanatçılarımızdan, yurdumuzun değişik illerinde olduğu gibi yurt dışında ikamet edenler de vardır.
Elinizdeki kitapta, pek çok sanatçımızın ilginç hayat hikâyesini ve kendilerine has türkülerini okuyacaksınız.(**)
Sanatçılarımız, türkülerini kendine has farklı tarzlarda okumuşlar; -yaşadıkları çevre ve etkilendikleri kültür ortamından dolayı- (istisna kabilinden bazı sözler hariç) kadîm Ağasar ağzıyla okumamışlardır. Ancak biz sanatçılarımızdan kahir ekseriyetinin türkü sözlerini, -kafiyelerini ve kelimenin aslını korumak şartıyla- Ağasar ağzı/şivesi/lehçesiyle metne aktardık. Bazı sanatçılarımızın türkü sözlerini ise -türkünün kendine has özelliğinden dolayı- okunduğu gibi metne geçirdik. Esasen İstanbul lehçesiyle ya da aynı il(Trabzon) de olsa başka bir yörenin ağzı ile Ağasar türküsü yazılmaz/söylenmez. Mesela, “Ağasar’ın balini da / Gel salini salini..” dedin mi o türkü Ağasar türküsü olmaktan çıkar…
Kemençe üstadı, “kemençenin ordinaryüsü” Kâtip Şâdi, kendisiyle yaptığım bir röportajda şöyle demişti: “Kulağımızın duyduğu her sesi kemençe çıkarır, yeter ki kullanmasını bilelim.” (12.05.2018, İstanbul-Sancaktepe).
Bu düşünce ve duygularla, kültürümüzün vazgeçilmez bir enstrümanı olan kemençemize ve onu ustaca çalıp halkımızın duygularına tercüman olan sanatçılarımıza sahip çıkalım. Bilelim ki, toplumlar, millî-yöresel kültürlerini yaşatmakla kimliklerini koruyabilirler.
Bu vesileyle eserimizin, Türkiye ve Karadeniz coğrafyasına, Şalpazarı / Ağasar yöremize ve Türk Dünyasına hayırlı olmasını temenni ediyorum.
Turan Uzun
Araştırmacı Yazar
Ocak 2021
